آزادی مشروع؛ حق مردم و وظیفه حکومت از دیدگاه رهبری

به گزارش مرکز تحلیلی رافق، رئیس جمهور با تأکید بر اهمیت تحقق حقوق مردم و آزادی‌های مشروع، بیان کرد که در دیدگاه رهبر معظم انقلاب، آزادی یک حق الهی برای مردم و وظیفه‌ای جدی برای حکومت به شمار می‌آید.

مسعود پزشکیان در همایش «حقوق ملت و آزادی‌های مشروع در منظومه فکری آیت‌الله العظمی خامنه‌ای» که امروز چهارشنبه برگزار شد، ابراز امیدواری کرد که بتوانیم هم حقوق مردم را به درستی ادا کنیم و هم آزادی‌های مشروع را در جامعه محقق سازیم. وی افزود: مقام معظم رهبری تأمین آزادی‌های مشروع را یکی از وظایف قوه قضاییه می‌دانند و آزادی را نه به صورت مطلق، بلکه به عنوان آزادی مشروع که شرع اجازه داده است، تعریف می‌کنند و در این راستا مردم را نه تنها ذی‌حقوق، بلکه بازیگران اصلی تحقق آزادی‌ها معرفی می‌کنند.

رئیس جمهور اشاره کرد که در آرای رهبر معظم انقلاب اسلامی در مورد آزادی اقتصادی، تأکید می‌شود که مردم نه تنها حق فعالیت اقتصادی دارند بلکه مسئولیت تأمین نیازهای عمومی جامعه را نیز بر عهده دارند. وی ادامه داد: اگر بخواهیم رئوس فکری مقام معظم رهبری درباره آزادی را در چند سطح خلاصه کنیم، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: ۱- آزادی، رهایی از بندگی غیر خداست، هم بیرونی و هم درونی، ۲- آزادی مشروع حق مردم و تکلیف حکومت است، ۳- مردم محور تحقق آزادی‌های مشروع هستند، ۴- آزادی مسئولان همیشه با مسئولیت، تعهد و تقوا عجین است و ۵- تبیین آزادی در عصر انقلاب اسلامی باید در تمایز با آزادی در تمدن غرب صورت بگیرد.

پزشکیان تأکید کرد: در نگاه مقام معظم رهبری، آزادی صرفاً آزادی حیوانی و نمایش دموکراسی از طریق صندوق رأی نیست؛ در حالی که هزاران اسارت دست و پای این انسان را بسته است. آزادی معنوی و رهایی از قیود و زنجیرهای درونی بشر مبنای تفاوت آزادی در مکتب اسلام و غرب است.

رئیس جمهور با بیان اینکه در این نگاه، هیچ عامل بیرونی نمی‌تواند انسان را به گونه‌ای برده کند که شهوت و هوا و هوس درونی او را اسیر کند، گفت: چهارچوب، حدود و مرزهای آزادی در اسلام و غرب تفاوت دارد. در منطق غرب، آزادی محدود به قانون و عدم لطمه به آزادی دیگری است، اما در اسلام در برخی موارد دایره آزادی را تنگ و در برخی موارد گسترش می‌دهد. آزادی در اسلام دارای دو گونه مانع است: یکی موانع بیرونی شامل قدرت‌ها و استعمارگران و دیگری موانع درونی که خصوصیات بشری منجر به انفعال، ذلت، سلطه‌پذیری و ضعف‌های درونی می‌شود. انسان اگر اسیر ضعف‌های درونی باشد، ناگزیر اسیر اسارت‌ها و زنجیره‌های بیرونی نیز خواهد شد. در سطح جهانی نیز اینگونه است، جوامعی که اسیر خصلت‌های منفی خود نباشند، آن جامعه اسیر قدرت‌های بیرونی نخواهد بود.

پزشکیان با اشاره به اینکه در اسلام علاوه بر موانع بیرونی که در فرهنگ غربی آزادی را محدود می‌کنند، موانع درونی نیز آزادی را محدود می‌کنند، خاطرنشان کرد: مفهوم تقوا و تزکیه اشاره به همین طاق آمدن بر موانع درونی است. اگر تقوا و تزکیه در انسان و ملتی پدیدار شود، در حقیقت آن انسان و ملت آزاد است و می‌تواند بر قدرت‌های بزرگ تهدید کننده پیروز شود. حدود آزادی در اسلام تنها در زمینه مسائل اجتماعی نیست، بلکه شامل ساحت شخصی، فردی و خصوصی آن نیز می‌شود.

رئیس جمهور افزود: در اسلام آزادی، علاوه بر اینکه نباید آزادی و حقوق دیگری و منافع جامعه را تهدید کند، نباید منافع شخص خود آن انسان را نیز به خطر بیندازد. لذا خودکشی، خودآزاری، انظلام و تحمل زور و نپیمودن راه تکامل و راکد گذاشتن استعدادهای انسانی ممنوع است؛ حفظ آزادی یک تکلیف است، البته تفحص و تجسس و افشاگری نسبت به آن هم ممنوع است.

پزشکیان در ادامه درباره حقوق ملت و حاکمیت در منظومه فکری مقام معظم رهبری با اشاره به فرازهایی از قرآن و نیز نامه امیرالمومنین به مالک اشتر، اظهار داشت: ارزش در پیشگاه خدا تقواست و تقوا حرکت بی‌خطاست. حرکت بی‌خطا بسته به جایگاه، مقام، موقعیت و جایی که انسان قرار گرفته معنا و مفهوم خودش را پیدا می‌کند. اگر ما در جایگاه‌های درستی قرار گرفته باشیم، باید تصمیمات درست و سیاست‌های درست را اعلام، اعمال، اجرا و بر آن نظارت کنیم.

رئیس جمهور با بیان اینکه وظیفه مسئول این است که در حقوق مردمی که از آن صحبت می‌کنیم، با تمام وجود نسبت به مردم با رحمت و لطف برخورد کند و نباید برخورد خشن و سبوعانه با مردم داشته باشد، افزود: حضرت علی (ع) می‌فرماید وقتی با مردم نتوانی با انصاف برخورد کنی، در واقع با خدا در حال جنگی. رعیت به صلاح نمی‌رسد مگر با بودن حاکمان و والیان صالح و والی و حاکم هم صالح باقی نمی‌ماند، مگر یک ملت و یک جامعه مطالبه‌گر داشته باشد که اگر پایش را کج گذاشت، مطالبه‌گری کند.

پزشکیان ادامه داد: همانگونه که مقام معظم رهبری فرمودند، مردم در جنگ ۱۲ روزه حق خودشان را ادا کردند. اینگونه نباید باشد که مردم همیشه در صحنه باشند، حقشان را ادا کنند و ما به دنبال کار خودمان برویم. اگر حاکمان و والیان حق مردم را ادا کنند، حق در بین این مردم عزت پیدا می‌کند و پایه‌ها و ستون‌های عدالت در جامعه مستحکم می‌شود.

رئیس جمهور اظهار داشت: به تصور من تا کنون مردم تا جایی که امکان داشته حق خود را نسبت به حاکمیت ادا کرده‌اند و ما وظیفه داریم حق و حقوق این مردم را ادا کنیم. اگر اینگونه شد و برخورد ما با همه جناح‌ها، دسته‌ها، قومیت‌ها و جنسیت‌ها منصفانه شد، مردم در سایه آرامش و دوستی و محبت با هم زندگی می‌کنند و می‌توان به ماندگاری و پایداری این جامعه امید بست و آن توطئه‌ها و نقشه‌هایی که دشمنان می‌کشند که این جامعه را به زانو در بیاورند، به شکست کشانده خواهد شد و دشمنان از این مردم و از این ملت و جامعه ناامید خواهند شد. این مهم در صورت تحقق حقوق متقابل حاکمیت و مردم شکل می‌گیرد.

پزشکیان همچنین با اشاره به برخی دیگر از خصال حاکم از دیدگاه امام علی (ع) افزود: حاکمان در این چهارچوب و در این قانون از مردم و با مردم هستند. ما در دولت نسبت به حقوقی که در قانون اساسی و در نگاه مقام معظم رهبری برای مردم برشمرده شده است، باور داریم. کتمان نمی‌کنیم که با کاستی‌هایی مواجهیم، اما در تلاشیم تا جایی که از دستمان بر می‌آید این نقص‌ها و کاستی‌ها را اصلاح کنیم. مردم نباید از دولت که وظیفه ارائه خدمات به آنان را بر عهده دارد، ناراضی باشند.

رئیس جمهور با بیان اینکه مردم در دوران جنگ، پیش از انقلاب، حین انقلاب و در تمامی این مسیر، دین خود را ادا کرده‌اند، تصریح کرد: این مردم بودند که وظیفه‌شان را انجام دادند، نه دسته‌ها و جناح‌ها و گروه‌ها. اکنون این وظیفه من و دولت است که بتوانیم مردم را در تصمیم‌گیری‌های سیاسی همراه کنیم، آنان را در امور مشارکت دهیم و بکوشیم دردها، نگرانی‌ها و مشکلاتشان را درک و برطرف کنیم. این مسئولیت سنگینی است که بر عهده ماست.

پزشکیان با اشاره به اظهارات دکتر کدخدایی در این مراسم مبنی بر اینکه ایشان از من خواست در مراسم امروز جدا از موضوع ناترازی برق و آب و محیط‌زیست، درباره ناترازی در رفتار هم صحبت کنم، گفت: حقیقتاً رفتار ما با گفتارمان همخوان نیست، البته جسارت نشود؛ منظورم خودم هستم. آن‌گونه که باید، خدمتگزار نیستیم و مردم را یکسان نمی‌بینیم، حال آنکه باید همه مردم را یکسان دید و برتری را نه بر پایه نژاد و قومیت و جنسیت و ظاهر یا باور، بلکه بر اساس تقوا دانست. باور کنیم که نباید با مردم از بالا سخن بگوییم. اگر امروز مردم مشکلاتی دارند، مقصر ما هستیم و باید برای رفع آن تلاش کنیم. در دولت نیز با وجود سختی کار، در مسیر اصلاح رفتار و نگرش تلاش می‌کنیم؛ کاری که به‌سادگی محقق نمی‌شود.

رئیس جمهور با طرح این سوال که چرا میان ما اختلاف به وجود می‌آید؟ خاطرنشان کرد: اگر ما و مردم براساس حق و حقوق متقابل با یکدیگر رفتار کنیم، چه اختلافی ممکن است ایجاد شود؟ اختلاف زمانی پدید می‌آید که من زیاده‌خواهی کنم، حقوق دیگران را نادیده بگیرم یا خود را برتر از دیگران بدانم. اگر تمام جوامع اسلامی بر اساس برادری، محبت و دوستی رفتار کنند، رژیمی مانند اسرائیل نمی‌تواند با جمعیت اندک برای مسلمانان چنین مشکلات و بلاهایی ایجاد کند و ما نیز تنها نظاره‌گر باشیم.