سقوط مردی که در سایه‌ها زندگی می‌کرد

به گزارش مرکز تحلیلی رافق، استعفای آندری یرماک، رئیس دفتر زلنسکی، به عنوان یک تحول بزرگ در عرصه سیاسی اوکراین تلقی می‌شود و به پایان یک دوره از امپراتوری سایه‌ها اشاره دارد. این استعفا به عنوان بزرگ‌ترین زلزله سیاسی کی‌یف از زمان آغاز حمله روسیه در فوریه ۲۰۲۲ شناخته می‌شود. یرماک نه تنها مسئول مذاکرات صلح با واشنگتن، مسکو و بروکسل بود، بلکه به عنوان معمار شبکه‌ای از نفوذ و فساد در ساختار سیاسی اوکراین نیز شناخته می‌شد.

در ساعت چهار و بیست دقیقه بامداد ۲۸ نوامبر ۲۰۲۵، در هتل «بو ریواژ» در ژنو، یرماک در حال مذاکره با مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا و استیو ویتکاف درباره بندهای طرح صلح ۱۹ ماده‌ای بود که ناگهان تلفن امن او خاموش شد. همزمان در کی‌یف، ۴۲ مأمور دفتر ملی ضدفساد اوکراین (NABU) و دادستانی ویژه ضدفساد (SAPO) به سه محل یورش بردند: آپارتمان شخصی یرماک در محوطه دولتی بانکووا، ویلای او در کونچا-زاسپا و دفتر ریاست‌جمهوری. تا ساعت ۱۰ صبح، ۳۸ جعبه اسناد، ۷ لپ‌تاپ رمزگذاری‌شده، ۱۲ فلش‌درایو حاوی مکاتبات تلگرامی و چندین گوشی و ساعت گران‌قیمت توقیف شد.

هشت ساعت بعد، یرماک در پیامی دو خطی به زلنسکی نوشت: «به خاطر منافع کشور، استعفایم را تقدیم می‌کنم.» زلنسکی در سخنرانی شبانه‌اش به «تغییرات ضروری در دفتر ریاست‌جمهوری» اشاره کرد، اما این تغییرات به نوعی اعتراف به فروپاشی سیستمی بود که یرماک آن را به امپراتوری سایه‌ای فاسد تبدیل کرده بود. یرماک، ۵۴ ساله، به عنوان مغز متفکر مذاکرات صلح و معمار شبکه‌ای از نفوذ و فساد، حزب «خدمتگزار مردم» را به ابزاری برای کنترل مطلق بر ساختارهای سیاسی اوکراین تبدیل کرده بود.

در حالی که سربازان اوکراینی در دونباس با کمبود مهمات مواجه بودند، میلیون‌ها دلار از کمک‌های غربی تحت نظارت یرماک به جیب نزدیکان زلنسکی می‌رفت. پرونده «عملیات میداس» که به شبکه رشوه‌خواری ۱۰۰ میلیون دلاری در شرکت دولتی برق هسته‌ای (انرگواتوم) مربوط می‌شد، پس از ۱۵ ماه تحقیق و بیش از ۷۰ تفتیش به یرماک رسید. پیمانکاران مجبور بودند ۱۰ تا ۱۵ درصد رشوه بپردازند تا قرارداد بگیرند و میندیچ، شریک سابق زلنسکی، ساعاتی پیش از دستگیری به اسرائیل گریخت.

داستان آندری یرماک، روایت صعود یک وکیل حاشیه‌نشین به قله قدرت است، اما با سایه‌های فساد و خویشاوندسالاری. یرماک در ۲۱ نوامبر ۱۹۷۱ در کی‌یف متولد شد و در دهه ۱۹۹۰، پس از فروپاشی شوروی، دفتر حقوقی «پروکسیما» را تأسیس کرد. او به زودی به صنعت سرگرمی وارد شد و به عنوان تهیه‌کننده فیلم‌های کم‌بودجه گانگستری شناخته شد. آشنایی او با زلنسکی به سال ۲۰۱۱ برمی‌گردد و از آن زمان به مشاور بی‌جایگزین زلنسکی تبدیل شد.

در انتخابات ۲۰۱۹، یرماک نقش کلیدی داشت و پس از پیروزی زلنسکی، به عنوان دستیار سیاست خارجی ریاست‌جمهوری منصوب شد. او به سرعت به رئیس دفتر رئیس‌جمهور تبدیل شد و در این سمت، سیستم انحصاری را ایجاد کرد که هیچ نهادی از نفوذش در امان نبود. در دوران جنگ، تمام تماس‌های مهم به او می‌رسید و او زمان و موضوع مکالمات را تعیین می‌کرد.

تحقیقات نشان می‌دهد که ۹۴ درصد تماس‌های رهبران غربی با زلنسکی در سال‌های ۲۰۲۲ تا ۲۰۲۵ توسط یرماک هماهنگ شده است. فساد در دفتر یرماک به چند لایه تقسیم می‌شد و شامل لایه‌های مختلفی از جمله کمک‌های نظامی و بشردوستانه، فروش سمت‌ها و مصونیت قضایی بود. در نوامبر ۲۰۲۵، همزمان با استعفای یرماک، چهار رویداد همزمان رخ داد که به سقوط محبوبیت او و در نهایت استعفایش منجر شد.

زلنسکی اکنون در آستانه زمستانی قرار دارد که نه تنها جبهه، بلکه سیستم سیاسی‌اش در خطر فروپاشی است و اوکراین، خسته از جنگ و فساد، دیگر به «تغییر و تحول»‌های نمایشی باور ندارد.